Post Harvey Weinstein, το κίνημα #MeToo που καταγγέλλει τη σεξουαλική και εργασιακή παρενόχληση των γυναικών έχει εξαπλωθεί σαν δασική πυρκαγιά από το Χόλιγουντ, προκαλώντας όλεθρο. Για την υπερασπιστή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ερευνήτρια σεξουαλικής παρενόχλησης Caroline Hunt-Matthes, η οποία έχει αγωνιστεί για μεγαλύτερη θεσμική διαφάνεια και σωστή ορθή διαδικασία στις έρευνες, η διεθνής ελβετική κοινότητα αισθάνεται τώρα τη ζέστη από αυτήν την ταχέως διευρυνόμενη παγκόσμια ανησυχία. Εκείνοι που βρίσκονται στο επίκεντρο ποικίλλουν από τον ελβετικό εταιρικό κολοσσό Nestlé μέχρι τα ίδια τα Ηνωμένα Έθνη.
Η πρώτη είναι η Nestlé. Με τα τελικά επιχειρήματα που υποβλήθηκαν στις 28 Φεβρουαρίου 2018, η πολυεθνική με έδρα το Vevey βρέθηκε να κατηγορείται ότι παραμέλησε την ασφάλεια των τροφίμων από ένα πρώην ανώτερο στέλεχος, τη Δρ Yasmine Motarjemi. Ενάντια σε όλες τις πιθανότητες, η Motarjemi, τριπλή υπήκοος της Ελβετίας, της Σουηδίας και του Ιράν, πρώην βοηθός αντιπρόεδρος και διευθυντής εταιρικής ασφάλειας τροφίμων, έχει αναλάβει την εταιρεία με ισχυρισμούς για αντίποινα καθώς και ψυχολογική και ηθική παρενόχληση επειδή ειδοποίησε τα αφεντικά της να σοβαρά ζητήματα ασφάλειας τροφίμων, που ήταν μέρος της δουλειάς της. Το δικαστήριο εξέδωσε πρόσφατα την απόφασή του: υπέστη παρενόχληση, αλλά η εταιρεία αθωώθηκε επειδή της προσφέρθηκαν άλλες θέσεις (αν και αυτές την έκαναν εκτός ελέγχου σχετικά με την ασφάλεια των πελατών: βλέπε Ενημέρωση παρακάτω).
Από τον Δεκέμβριο του 2015 έως τον Μάιο του 2017, το δικαστήριο άκουσε καταθέσεις από διάφορους ειδικούς και μάρτυρες, συμπεριλαμβανομένων έξι κορυφαίων διευθυντών της Nestlé. Και οι έξι φέρεται να ρυμούλκησαν τη γραμμή της εταιρείας έως ότου ένας διευθυντής έσπασε τις τάξεις. Κατέθεσε ότι συμμετείχε στον οργανωμένο «μομπινγκ» ή τη δίωξη και την παρενόχληση του Motarjemi από τη Nestlé και ζήτησε συγγνώμη που υπέκυψε στην πίεση των συνομηλίκων.
Στη βάση αυτής της υπόθεσης ήταν ο ισχυρισμός του Motarjemi ότι η κακή διαχείριση στην ασφάλεια των τροφίμων είχε τελικά συμβάλει σε περιστατικά, όπως το E. coli O 157 στις Ηνωμένες Πολιτείες το 2009 και η δηλητηρίαση από μελαμίνη στην Κίνα το 2008, με αποτέλεσμα τη δηλητηρίαση περίπου 300.000 βρεφών, πολλά εκ των οποίων πιστεύεται ότι έχουν πεθάνει. Ισχυρίζεται ότι η Nestlé ήταν σε θέση να αποτρέψει το περιστατικό, αλλά λόγω της συνεχιζόμενης κακής διαχείρισης στην ασφάλεια των τροφίμων, δεν το έκανε. Χωρίς αποτέλεσμα, προσπάθησε να προειδοποιήσει την εταιρεία, εξαντλώντας όλα τα εσωτερικά επίπεδα διαδικασιών διαχείρισης. Δηλώνει ότι με βάση την εμπειρία της, το σύστημα καταγγελίας που απαιτεί το Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης για τις πολυεθνικές απλώς δεν λειτουργεί στη Nestlé. Μια εσωτερική έρευνα που διεξήγαγε η διοίκηση της Nestlé σχετικά με τους ισχυρισμούς της για παρενόχληση δείχνει μια εξωφρενικά εσφαλμένη διαδικασία, που αμφισβητεί τον επαγγελματικό χειρισμό τόσο σημαντικών θεμάτων από τη διοίκηση.
Αδιαφορώντας για τις ειδοποιήσεις της, η επικεφαλής του δικού της τμήματος ασφάλειας τροφίμων ανταπέδωσε τη Μοταρτζέμι και τις προσπάθειές της να λάβει μια ηθική στάση σχετικά με την ασφάλεια των τροφίμων. Για την ηγεσία της Nestlé, αυτό δεν ήταν αυτό που ήθελε – ή έπρεπε – να ακούσει το κοινό. Ο νέος Γερμανός Διευθύνων Σύμβουλος της εταιρείας Ulf Mark Schneider έχασε μια μοναδική ευκαιρία, όταν ο Motarjemi πρότεινε μια άτυπη αναθεώρηση των αξιών που σχετίζονται με το θέμα. (Δείτε την επιστολή της που δημοσιεύτηκε διαδικτυακά από την Global Geneva στην οποία η Nestlé δεν απάντησε) . Με βάση τα διεθνή πρότυπα διαφάνειας, η εταιρική ηγεσία προορίζεται να αναλάβει την ευθύνη για θέματα δημοσίου συμφέροντος. Το εάν τέτοια πρότυπα έχουν τηρηθεί εναπόκειται τώρα στο ελβετικό δικαστήριο να το δηλώσει.
Το Πανεπιστήμιο της Γενεύης βρίσκεται επίσης υπό πυρά για παρενόχληση – και αμφισβητήσιμα ευρήματα από μια έρευνα. Η εκστρατεία κατά της παρενόχλησης #UNIUNIE μαίνεται από τον Δεκέμβριο του 2017, όταν το ελβετικό περιοδικό Le Courrier δημοσίευσε την ιστορία. Φοιτητές κατηγορούν τον πρύτανη του πανεπιστημίου Yves Flückiger για σεξιστική συμπεριφορά. Ειδικά διορισμένη ερευνητική επιτροπή από τον Αντιπρύτανη απέρριψε τους ισχυρισμούς, υποστηρίζοντας ότι δεν υπήρχε πρόθεση παρενόχλησης και σεξισμού. Ωστόσο, σε συνέντευξή του, ο Remy Wyler, καθηγητής Εργατικού Δικαίου στο Πανεπιστήμιο της Λωζάνης, λέει ότι η νομολογία είναι ξεκάθαρη. Δεν είναι η πρόθεση που είναι καθοριστικός. Είναι η αντίληψη ή το συναίσθημα του θύματος που προέχει. Κατά ειρωνικό τρόπο, ο Remy Wyler είναι ο ίδιος δικηγόρος που υπερασπίζεται τη Nestlé κατά του Motarjemi. Μια ανοιχτή επιστολή που δημοσιεύτηκε στον ιστότοπο του Συλλόγου Φοιτητών της Γενεύης στις 24 Απριλίου 2018, η οποία εντόπισε τις αποτυχίες όσων χειρίζονται την υπόθεση, είχε ως αποτέλεσμα την παραίτηση του απαξιωμένου Αντιπρύτανη. Ο Πρύτανης, από την άλλη, υποστηρίζει ότι εξακολουθεί να σκοπεύει να διεκδικήσει μια δεύτερη θητεία.
Μια άλλη υπόθεση που αξίζει να παρακολουθήσετε είναι ο Tariq Ramadan, ένας εξέχων ισλαμιστής ελβετικής καταγωγής, ο οποίος έχει κατηγορηθεί για βιασμό από τουλάχιστον τρεις γυναίκες στη Γαλλία και μία στην Ελβετία. Τον περασμένο Ιανουάριο, ο καθηγητής πανεπιστημίου της Οξφόρδης και τηλεοπτικός γνώστης τέθηκε υπό κράτηση από τη γαλλική αστυνομία.
Νέοι νόμοι: αργός και σταθερός κερδίζει τον αγώνα
Παρά τις αυξανόμενες ανησυχίες, η Ελβετία συνεχίζει να χρονοτριβεί με το σχέδιο νόμου για τους καταγγέλλοντες. Παραπέμφθηκε ξανά στο Ομοσπονδιακό Συμβούλιο για αναθεώρηση τον Μάιο του 2015, ωστόσο, μέχρι στιγμής, δεν υπάρχουν ενδείξεις επανεμφάνισής του. Ενδιάμεσα , ο πιο σεβαστός από τους διεθνείς θεσμούς της Γενεύης, η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας (ILO), της οποίας η αργή και επιμελής ρύθμιση προτύπων από το 1919 συχνά παραβλέπεται από το κοινό, βρίσκεται στη διαδικασία να ανταποκριθεί στην πρόκληση #MeToo. Η συνέλευση του που ολοκληρώθηκε στις 8 Ιουνίου ενέκρινε βήματα για νέους κανονισμούς για τη δημιουργία μηχανισμών επιβολής και προστασίας από την παρενόχληση και την κατάχρηση εξουσίας. Αυτά θα παρουσιαστούν στη Συνέλευση του χρόνου. Ένα πλεονέκτημα της μοναδικής τριμερούς προσέγγισης της ΔΟΕ – σε αντίθεση με πολλούς θεσμούς, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Εθνών – είναι ότι οι επιχειρήσεις και τα συνδικάτα καθώς και οι κυβερνήσεις έχουν ίσες φωνές στις αποφάσεις. Ως εκ τούτου, μπορεί να παράγει ένα υποδειγματικό πρότυπο το οποίο είναι εξαιρετικά απαραίτητο.
Αποτυχίες στην προστασία των πληροφοριοδοτών των Ηνωμένων Εθνών
Τα Ηνωμένα Έθνη, για παράδειγμα, χρειάζονται μια σοβαρή ώθηση για να αντιμετωπίσουν την επί δεκαετία αποτυχία της προστασίας των πληροφοριοδοτών (2006-2016) για το προσωπικό τους. Η νέα της πολιτική για τους καταγγέλλοντες που εισήγαγε ο Γενικός Γραμματέας στις αρχές του 2017 ξεκίνησε άσχημα. Η πρώτη πελάτισσά της, η Emma Rielly του Γραφείου Ύπατης Αρμοστείας για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (UNHCHR) στη Γενεύη, τόνισε την κραυγαλέα αμέλεια του Γραφείου Δεοντολογίας του ΟΗΕ να εφαρμόσει σωστά τα δικά του πρότυπα για την προστασία της βάσει της νέας πολιτικής. Περισσότερες αποτυχίες υποδεικνύουν το γεγονός ότι τα Ηνωμένα Έθνη χρειάζονται έναν ικανό και ανεξάρτητο μηχανισμό όχι μόνο για τη διαχείριση της προστασίας, αλλά και για να συμβουλεύει την ηγεσία να μην σκάβει σε μια τρύπα.
Παράδειγμα: τα επιτεύγματα του Αρχηγού Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ, Πρίγκιπας Ζέιντ Ράαντ αλ Χουσεΐν, είχαν μολυνθεί από την κακοδιαχείριση υψηλού προφίλ διαφόρων υποθέσεων προστασίας καταγγελιών του ΟΗΕ, όπως η Miranda Brown (WIPO) και ο Anders Kompass (UNHCR). Καθώς πλησιάζει η 70ή επέτειος της Οικουμενικής Διακήρυξης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, το συμπέρασμα του Ζέιντ ότι το κλίμα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε όλο τον κόσμο είναι «αποκρουστικό» θα πρέπει να χρησιμεύσει ως τροφή για σκέψη για τον επόμενο Ύπατο Αρμοστή. Το ίδιο πρέπει και η προειδοποίηση της Eleanor Roosevelt:
«Πού αρχίζουν, τελικά, τα οικουμενικά ανθρώπινα δικαιώματα; Σε μικρά μέρη, κοντά στο σπίτι… Τέτοια είναι τα μέρη όπου κάθε άνδρας, γυναίκα και παιδί αναζητά ίση δικαιοσύνη, ίσες ευκαιρίες, ίση αξιοπρέπεια χωρίς διακρίσεις. Εκτός κι αν αυτά τα δικαιώματα έχουν νόημα εκεί, έχουν μικρή σημασία πουθενά. Χωρίς συντονισμένη δράση των πολιτών για να τους κρατήσουμε κοντά στο σπίτι, θα αναζητούμε μάταια πρόοδο στον ευρύτερο κόσμο».
Ενημερώσεις
21 Ιανουαρίου 2020: Ο Whistleblower κερδίζει την υπόθεση κατά της Nestlé κατόπιν έφεσης.
Η Yasmine Motarjemi κέρδισε την έφεσή της κατά της Nestlé στη μακρά υπόθεση καταγγελίας στην Ελβετία στις 7 Ιανουαρίου 2020, όπως ανακοινώθηκε. Σε δήλωσή της απάντησε: «Η δικαστική μου μάχη συνεχίζεται, καθώς έχω ακόμα να αγωνιστώ σε πολλά μέτωπα, συμπεριλαμβανομένης της οικονομικής μου επιβίωσης. Ωστόσο, ελπίζω ότι αυτή η πρόσφατη ανακάλυψη θα σηματοδοτήσει μια καμπή στον μακρό αγώνα μου για ηθική συμπεριφορά, δικαιοσύνη και σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων».
Η Le Courrier της Γενεύης δημοσίευσε μια έκθεση σχετικά με τα πορίσματα του δικαστηρίου και την αντίδραση του Dr Motarjemi στις 28 Φεβρουαρίου 2019 (στα γαλλικά).
Δείτε αυτήν την κατά τα άλλα συγκινητική, ειλικρινή και γενναία δήλωση βίντεο του πρίγκιπα Ζέιντ Ράαντ αλ Χουσεΐν στους New York Times που μεταδόθηκε στις 6 Μαΐου 2019. Το μήνυμά του: «Γνωρίστε και υπερασπιστείτε τα δικαιώματά σας και, κυρίως, τα δικαιώματα των άλλων».
Η Caroline Hunt-Matthes είναι επίκουρη καθηγήτρια στο Webster University Geneva Campus και στο Grenoble Business School. Είναι επίσης ειδική ερευνήτρια σε θέματα καταγγελίας καθώς και ανεξάρτητη ερευνήτρια στον τομέα της σεξουαλικής εκμετάλλευσης και κακοποίησης. Η ίδια ήταν ο στόχος της μακροβιότερης (15 χρόνια) υπόθεσης αντιποίνων του ΟΗΕ κατά ενός πληροφοριοδότη, η οποία επιλύθηκε στο Δικαστήριο του Palais des Nations την 1η Ιουνίου 2018 με απολογία και διευθέτηση.
- https://global-geneva.com/the-metoo-movement-whistleblowing-leadership-failure/
Περιφράξεις
- Αντίγραφο επιστολής προς τον Πρόεδρο και πρώην Διευθύνοντα Σύμβουλο, κ. Peter Brabeck-Letmathe, Σεπτέμβριος 2010 http://ibfan.org/art/2012_re_letter-to-Mr-CEO.pdf
- Αντίγραφο άρθρου: Ο πρώην επικεφαλής της Nestle Food Safety Fights Back: Corporate Crime Reporter, 22 Οκτωβρίου 2014
- Αντίγραφο άρθρου: Allein gegen Nestlé. Annabelle 22, 2 Δεκεμβρίου 2015
